مسئله استان سی و دوم

هر چند در اواخر دی ماه «عابدی» نماینده مردم اصفهان طرح تقسیم استان اصفهان را چیزی در حد شایعه خواند و گفت که تا کنون هیچ طرح عملی برای این کار تدوین نشده است؛ اما  33 امضا کننده این طرح که شامل نمایندگان کاشان، اصفهان رشت و شهرکرد و... می شوند با تقدیم این طرح به هیئت رییسه تلاش دارند تا با استقلال کاشان و شهرستان های تابعه این منطقه را از محرومیت و مشکلات گرفتار شده در آن نجات دهند.
تقسیمات استانی چقدر موفق بوده است؟
طی ماه های آخر دولت قبلی روحانی بود که زمزمه‌هایی از ایجاد چند استان جدید شنیده شد. هرچند که این طرح هنوز اجرایی نشده، اما مناطق بسیاری به دنبال کسب لقب سی‌ودومین استان کشور هستند. به نظر می رسد فعلا طرح تقسیم اصفهان در کانال بررسی و عملیاتی شدن قرار گرفته است. گذشته از اینکه این طرح قرار است چگونه و چطور بخش های شمالی اصفهان را در وضعیت بهتری قرار دهد می تواند مدعی  شد که تجربه تقسیمات استانی در استان هایی مانند خراسان چندان نتوانست وضعیت بخش های جنوبی و شمالی را ارتقا دهد به جز اینکه از همان سفره پر و پیمان مشهد و خراسان رضوی نیز محروم شدند و عملا خراسان جنوبی و شمالی پس از گذشت چندین سال از تقسیمات همچنان جزو استان های محروم کشور به حساب می آیند. طی چند دهه اخیر همواره عطش سیری ناپذیری برای تقسیمات استانی در کشور وجود داشته است به گونه‌ای که از سال 1315 تا 1394، تعداد استان‌ها از 24 به 31 عدد رسیده است.به صورت کلی دو نوع برخورد با تقسیمات کشوری و تصمیمات ناشی از آن در ایران وجود دارد؛ بخشی به شدت مقابله گرایانه و بخشی دیگر به شدت مشتاقانه است. نمونه عینی اول را می توان در ماجراها و درگیری های رخ داده بر سر تقسیم کازرون مشاهده کرد و بخش دیگر در تقسیم استان هایی مانند البرز و قم. تمایل به افزایش تعداد استان‌ها و نیز دیگر رده‌های تقسیمات کشوری در ایران، ریشه در «سیستم تقسیمات کشوری» و «سیستم بودجه‌ریزی» ایران دارد که باعث شدت روند رده‌های تقسیماتی برای ارتقا می‌شود که نتیجه آن تکه تکه شدن سرزمین و ایجاد واحدهای ناکارآمد بوده است. به نظر می رسد این تغییرات در نتیجه مطالبات برای ارتقای سطح و استفاده ابزاری از قانون تقسیمات کشوری و بدون توجه به اصل تمرکززدایی و اعطای اختیارات بیشتر به سطوح زیرین دولت به وجود آمده است. اختیارات، اصلی ترین حیطه ای است که مقاماتی مانند نمایندگان مجلس را برای تقسیمات استانی ترغیب می کند. اختیارات می تواند تخصیص بودجه و حتی افزایش اشتغال را به همراه داشته باشد هر چند هزینه ها هم در این میان به شدت زیاد خواهد شد که البته این مورد آخر در مسئله تقسیمات کمتر مورد توجه است.
چه زمانی یک استان تشکیل می‌شود؟
بر اساس قوانین تقسیمات کشوری، «وزارت کشور بنا به ضرورت می‌تواند با تصویب هیئت وزیران با انتزاع و الحاق روستاها، بخش‌ها یا شهرستان‌های مجاور، استان‌ها را تعدیل کند مگر آنکه به تصویب مجلس شورای اسلامی، ایجاد استان جدید ضروری شناخته نشود.» ماده 9قانون تقسیمات کشوری می‌گوید که استان جدید باید حداقل یک میلیون نفر جمعیت داشته باشد و مرکز استان یکی از شهرهای همان استان باشد که مناسب ترین کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و اجتماعی آن استان شناخته می‌شود.
نگاه دولت ها به تقسیم اصفهان
در یک دهه اخیر همواره مسئله استقلال کاشان از اصفهان مطرح بوده است. طرح استان شدن این شهر در دولت نهم کمی جدی‌تر از بقیه طرح‌ها مطرح شده بود و احمدی‌نژاد در سفری که به این شهر داشت، از مردم خواست جمعیت‌شان را بیشتر کنند تا کاشان تبدیل به  استان شود. احمدی نژاد گفته بود: «يک ايراد قانوني وجود دارد و آن بحث جمعيت است که البته سه راه وجود دارد. يک راه آن فقط دست شماست و راه ديگر آن دست مجلس است و راه ديگر آن نيز تلفيقي است. همفکري کنيد و يک راه پيدا کنيد... چه چيزي بهتر از اين که به جاي ۳۰۰هزار کاشاني انقلابي و مومن، يک ميليون کاشاني نجيب داشته باشيم؟» این طرح عجیب البته به جایی نرسید و نمایندگان ترجیح دادند تا از تریبون مجلس طرح استان شدن کاشان را پیگیری کنند. هر چند بسیاری از کارشناسان برخی از ملاحظات انتخاباتی و بودجه ای را در مطرح شدن این طرح بسیار پر رنگ تر از ملاحظات دیگر می دانند؛  اما آنچه این طرح را به عملیاتی شدن نزدیک می کند این است که به صورت کلی این تقسیم با چالش های عمده ای مانند تمایل قومی و مخالفت های داخلی مواجه نیست وهمچنین دوری کاشان از اصفهان و نیازهای روز افزون این منطقه به نوعی این جدایی را توجیه می کند؛ هر چند نمی توان امیدوار بود که مستقل شدن کاشان بتواند شتاب توسعه ای این منطقه را بیشتر کند؛ چرا که پتانسیل های رشد و توسعه ای این منطقه فراتر از تقسیمات بودجه ای و تفکیک اختیارات است.