راز معادن تاریخی کوه‌های لاپلنگ و ماجرای اسکلت‌ها کشف شده چیست؟

شهرستان اردستان با حدود ۴۵ هزار نفر جمعیت و آب و هوای خشک دارای دو بخش مرکزی و زواره است. واژه اردستان از دوبخش "ارد" و "ستان" تشکیل شده که به معنای شهر مقدس است. شهرستان اردستان دارای معادن روی، منگنز و سنگ است که از آن جمله می‌توا معدن سرب و روی بلمچه، معدن منگنز اردستان، معدن مس کهیاز، معدن سنگ گچ کسوج، همچنین منابع پراکنده نمک درداخل رسوبات رودخانه ای، را نام برد که هرکدام سال‌های متمادی مورد استفاده بوده اند.

معدن قدیمی روی زواره یکی از همین معادن تاریخی است که به تازگی اسکلت دو پیکر در آن یافت شده است؛ جایی در عمق ۳۵ کیلومتری معدن کاران به کانال‌هایی رسیدند که احتمالا معدنی تاریخی بوده است.

کشف بقایای دو پیکر در معدن باستانی روی زواره

مهدی مشهدی رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردستان گفت: در روز جمعه هفتم آبان، گزارشی از کارگران یک معدن مبنی بر کشف دو پیکر قدیمی در کوه‌های جنوب شهرستان به یگان حفاظت میراث فرهنگی شهرستان اعلام شد.

او افزود: پس از دریافت این گزارش، ماموران یگان حفاظت به همراه کارشناسان اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان به محل اعزام شدند و در عمق حدود ۳۵ متری داخل کوه، دو اسکلت از دو فرد بالغ و نابالغ دیدند که به نظر می‌رسد بر اثر ریزش معدن دفن شده بودند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردستان اظهار کرد: قدمت این معدن باستانی به حدود هزار سال پیش می‌رسد و کوره‌های ذوب فلز باستانی حوالی آن مشاهده شده، با این حال معدن همچنان فعال است.

مشهدی با اشاره به کشف بقایای معماری دوران صفوی و قاجار در حوالی معدن تاکید کرد: بنابراین باید بررسی بیشتری صورت بگیرد تا به هویت زمانی اسکلت‌ها دست پیدا کنیم و دریابیم قدمت چند دهه ساله، چند صد ساله و یا بیشتر دارند.

او یادآور شد: گویا در گذشته نیز پیکر یک مومیایی در منطقه پیدا شده بود که مردم محلی، از ترس پیگرد قانونی و بروز مشکل، آن را معدوم کرده بودند، اما این اسکلت‌های جدید با هوشیاری میراث‌فرهنگی حفظ و برای بررسی به موزه زواره منتقل شده است تا از آسیب بیشتر در امان بماند.

شاید این اجساد مربوط به مومیایی‌های طبیعی باشد

حمیدرضا تاملی فرماندار اردستان با اشاره به واقع شدن این معدن در کوه‌های جنوب اردستان گفت: این معدن قدمتی تاریخی دارد و از گذشته‌های دور ماده معدنی روی در آن استخراج می‌شده است.

او افزود: ساختمان‌ها و کوره‌های ذوب محل نشان می‌دهد این منطقه دست کم تا زمان پهلویپررونق و مورد استفاده بوده است.

فرماندار اردستان گفت: بر اساس تزیینات زیر سقف معدن، کارشناسان معتقدند این مکان بیش از ۶۰۰ سال و حتی تا هزار سال قدمت داشته باشد.

تاملی ادامه داد: ممکن است اسکلت‌های کشف شده مومیایی‌های طبیعی باشد که در اردستان بی سابقه و در ایران کم نظیر است و دوره جدیدی در تاریخ و تمدن چند هزار ساله شهرستان اردستان باز می‌کند.

زواره، شهری که امکان کشفیات باستانی در آن زیاد است

محمد ابوطالبی، فعال میراث فرهنگی در خصوص سابقه کشف مومیایی‌های جدید در کشور گفت: ۶ پیکر نمکی اوایل دهه ۷۰ خورشیدی در معدن نمک چهرآباد استان زنجان پیدا شدند که پیکر سه تن مربوط به دوران هخامنشیان و دو نفر متعلق به اواخر دوره ساسانیان بود.

او افزود: از آن جا که زواره نیز شهری باستانی است و قدمت آن به دوران قبل از اسلام برمی گردد، احتمال اینکه مومیایی‌های چندصدساله و بیشتر در آن کشف شود وجود دارد.

این فعال میراث فرهنگی گفت: آنطور که مشهور است اردستان، معدن سنگ آسیاب‌های آبی در فلات مرکزی ایران بوده و این معدن نیز ممکن است محل تامین فلز روی مورد نیاز کوره‌های ذوب مربوط به سایت تاریخی اریسمان نطنز باشد.

ابوطالبی افزود: در هر صورت در مورد پیکر‌های کشف شده بعد از آزمایش‌های جنسیت، قدمت و دریافتن علت مرگ می‌توان اظهار نظر کرد.

بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد معدن روی زواره حتی در دوره‌ای مورد بهره برداری روس‌ها و انگلیسی‌ها قرار داشته است. شواهد تاریخی از فعالیت این معدن در دوره‌های مختلف، تاکیدی بر اهمیت این مکان اقتصادی دیروز، برای مطالعات باستان شناسی است؛ شاید همانطور که اردستانی‌ها پیش می‌کنند این مطالعات دریچه جدیدی به روی این منطقه تاریخی باز کند.

گزارش باشگاه خبرنگاران جوان